Στο ταξίδι της ανθρώπινης εμπειρίας, μερικά μονοπάτια πιθανόν να είναι πιο «δύσβατα» από άλλα. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα κατά τη διάρκεια της ζωής μας κάποιος που γνωρίζουμε να διαγνωστεί με καρκίνο. Η υποστήριξη ενός αγαπημένου προσώπου που έχει διαγνωστεί με καρκίνο, μπορεί να μας φαίνεται σαν να περπατάμε σε τεντωμένο σκοινί, με κάθε βήμα προσεκτικά μετρημένο, για να αποφευχθεί ο πόνος ή η αμηχανία.

Πολλοί μπορεί να λέμε ακατάλληλα πράγματα χωρίς να το συνειδητοποιούμε. Συχνά κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, αλλά οι προσπάθειές μας παραμένουν ανεπαρκείς. Πώς, λοιπόν, βρίσκουμε τα σωστά λόγια για να μιλήσουμε σε κάποιον με καρκίνο;

Μέσω της ανοιχτής επικοινωνίας , τόσο οι ασθενείς όσο και οι φροντιστές ωφελούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας τους με τον καρκίνο. Αυτός ο τύπος επικοινωνίας μπορεί:

• Να μειώσει το βάρος του φροντιστή
• Να ενισχύσει την οικειότητα μεταξύ ασθενών και φροντιστών
• Να βελτιώσει τη σωματική και ψυχική υγεία τόσο των ασθενών όσο και των φροντιστών
• Να βοηθήσει στη διαχείριση των οικογενειακών εντάσεων και των μηχανισμών αντιμετώπισης

Η έρευνα τονίζει ότι η ανοιχτή επικοινωνία, η οποία περιλαμβάνει την  ενεργητική ακρόαση, την ευγενική συζήτηση και τη λήψη αποφάσεων από κοινού, είναι ζωτικής σημασίας για τις οικογένειες που έρχονται αντιμέτωπες με τον καρκίνο. (1)

 

Τελικά τι μπορείς να κάνεις ή/και να πεις και τι να αποφύγεις:

• Κατονόμασε το: Να θυμάσαι να το λες πάντα με το όνομα του, όσο τρομακτικό κι αν ακούγεται. Είναι καρκίνος και πλέον εκφράσεις όπως: «επάρατη νόσος» ή «παλιαρρώστια» δεν είναι δόκιμες και προκαλούν αμηχανία, τόσο στον ίδιο τον ασθενή, όσο και στον περίγυρό του.

• Μην αγνοείς τον ασθενή: Ο καρκίνος μπορεί να είναι μοναχικός και απομονωτικός από μόνος του. Μπορείς απλά να είσαι εκεί. Κάποιοι άνθρωποι εξαφανίζονται όταν κάποιος που γνωρίζουν πάσχει από καρκίνο. Μπορεί να έχουν την τάση να αποφεύγουν το άτομο επειδή δεν ξέρουν πώς να το αντιμετωπίσουν. Μπορείς να πεις “Είμαι εδώ για σένα,” ή “Σ’ αγαπάω και θα είμαστε μαζί σε αυτό.” Είναι ακόμα αποδεκτό να πεις, “Δεν ξέρω τι να πω,” ή να στείλεις ένα μήνυμα που απλά λέει “Σε σκέφτομαι.”
• Να θυμάσαι: Οι ασθενείς με καρκίνο δεν επιθυμούν πάντα να μιλήσουν για τα δύσκολα συναισθήματά τους σχετικά με το μέλλον, κατά την περίοδο που νοσηλεύονται σε ογκολογική κλινική. Οι ασθενείς μπορεί να θέλουν να μιλήσουν για την καθημερινή τους ζωή, τα χόμπι τους και τις οικογένειές τους.
• Ενεργητική Ακρόαση: Μερικές φορές, το να είσαι εκεί για να ακούσεις — πραγματικά να ακούσεις — είναι το καλύτερο πράγμα που μπορείς να κάνεις. Άφησε το άτομο με καρκίνο να μιλήσει χωρίς να το διακόπτεις. Δεν χρειάζεται πάντα να έχεις όλες τις απαντήσεις, απλά ουσιαστικό ενδιαφέρον. Είναι πιθανό να μη θέλει καν να μιλήσει, αλλά να θέλει απλώς να κάθεται σιωπηλά. Είναι οκ να κάθεσαι στη σιωπή.

• Δείξε έμπρακτα το ενδιαφέρον σου. Μια αγκαλιά, μια ταινία, μια βόλτα. Μπορείς να αποφύγεις γενικές ερωτήσεις όπως: «πότε θα τα πούμε? Και να γίνεις πιο συγκεκριμένος, όπως: «θες να περάσω αύριο να παραγγείλουμε κάτι να φάμε?»
• Μην του λες πώς θα έπρεπε να νιώθει. Μην προσπαθείς να πεις στο άτομο τι να σκέφτεται, να νιώθει ή πώς να ενεργεί. Δεν ξέρεις τι βιώνει, οπότε μην συμπεριφέρεσαι σαν να ξέρεις. Αντί για το να λες «Μην σκέφτεσαι έτσι» δοκίμασε να πεις «Νοιάζομαι και θέλω να βοηθήσω». Μην προτείνεις εναλλακτικές μορφές θεραπείας ή έναν υγιεινότερο τρόπο ζωής, σαν να ξέρεις εσύ καλύτερα για εκείνον/η. Και μην λες να “παραμείνει θετικός”, απορρίπτοντας τα υπόλοιπα συναισθήματά του, αυτό θα προκαλέσει μόνο απογοήτευση και ενοχές.

• Μην μειώνεις το βίωμα και τα συναισθήματά του: Προσπάθησε να μην πεις, “Μην ανησυχείς, θα γίνεις γρήγορα καλά”, αυτό δεν το ξέρεις σίγουρα. Αυτές οι δηλώσεις μειώνουν αυτό που περνάει. Άσε ανοικτή την πόρτα για επικοινωνία ώστε να μπορεί να μιλήσει για φόβους και ανησυχίες. Αντ’ αυτού μπορείς να πεις “Ελπίζω να πάει καλά.”
• Οι λέξεις και οι πράξεις σου μπορούν να είναι ισχυρές. Απόφυγε τα κλισέ, όπως «είσαι ήρωας” και «δίνεις μάχη» ή «όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο». Αν η κατάσταση επιδεινώνεται, σημαίνει ότι το άτομο δεν πολεμάει αρκετά σκληρά; Προσπάθησε να φανταστείς αν ήσουν στα παπούτσια του, τι θα ήθελες να ακούσεις?
• «Είναι οκ και να είσαι αδύναμος/η κάποιες φορές»: Το να μείνει το άτομο δυνατό καθ’ όλη τη διάρκεια της ασθένειας, μάλλον είναι περισσότερο δική σου ανάγκη, παρά δική του.
• Μπορείς απλά να ρωτήσεις το άτομο τι είναι αυτό που χρειάζεται σε αυτή τη φάση.

 

Η υποστήριξη ενός αγαπημένου προσώπου που παλεύει με τον καρκίνο μπορεί να μην είναι πάντα εύκολη υπόθεση, αλλά η ανοιχτή επικοινωνία και η ενσυναίσθηση μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Οι λέξεις και οι πράξεις μας έχουν τη δύναμη να προσφέρουν ανακούφιση και να δημιουργήσουν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι δεν χρειάζεται να έχουμε όλες τις απαντήσεις ή να γνωρίζουμε ακριβώς τι να πούμε. Αρκεί να είμαστε παρόντες, να ακούμε με προσοχή και να δείχνουμε την αγάπη και τη στήριξή μας με ειλικρίνεια και ευαισθησία. Στο τέλος, αυτό που μετράει είναι η προσπάθειά μας να είμαστε εκεί για αυτούς που αγαπάμε.

 

 

ΒΙΒΛΟΓΡΑΦΙΑ:

 

1. Kvåle, K. (2007). Do cancer patients always want to talk about difficult emotions? A qualitative study of cancer inpatients communication needs. European Journal of Oncology Nursing, 11(4), 320–327. doi: 10.1016/j.ejon.2007.01.002
2. Li, Jieyu, Luo, Xingjuan, Cao, Qian, Lin, Yi, Xu, Yinghua, Li, Qiuping, Communication Needs of Cancer Patients and/or Caregivers: A Critical Literature Review, Journal of Oncology, 2020, 7432849, 12 pages, 2020. https://doi.org/10.1155/2020/7432849.
3. Sisk BA, Keenan MA, Blazin LJ, et al. (2023). “Don’t be afraid to speak up”: Communication advice from parents and clinicians of children with cancer. Pediatr Blood Cancer. 68:e29052 https://doi.org/10.1002/pbc.29052.
4. Wilkinson, S., & Kitzinger, C. (2000). Thinking differently about thinking positive: a discursive approach to cancer patients’ talk. Social Science & Medicine, 50(6), 797–811. doi:10.1016/s0277-9536(99)00337-8
5. (2023). When “Stay Positive” Isn’t Enough: The Subtle Art of Supporting Cancer Patients.
   (https://pola.lt/) https://beatcancer.eu/resources/psychosocial-care/article/the-subtle-art-of-supporting-cancer-patients/

 

Κετιόνα Μαλόλλη

Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια

Υπεύθυνη Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης

Προγραμμάτων Στέγασης Ε.Α.Ε.