Ειδήσεις

Δελτίο Τύπου της Ελληνικής Εταιρείας Κλινικής Κυτταρολογίας με την ευκαιρία της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Πρόληψης του Καρκίνου Τραχήλου Μήτρας 17-23 Ιανουαρίου 2022

Έχουν περάσει επτά δεκαετίες από την εποχή που ο μεγάλος ερευνητής και ευεργέτης της ανθρωπότητας Γ. Ν. Παπανικολάου επινόησε το σωτήριο Τεστ Παπανικολάου και έδωσε ζωή στις γυναίκες προλαμβάνοντας τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Ο Καρκίνος Τραχήλου Μήτρας αποτελεί σήμερα τον 4ο συχνότερο γυναικείο καρκίνο παγκοσμίως και τον 2ο συχνότερο καρκίνο σε νέες γυναίκες 15 -44 ετών. Σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή της Ελληνικής Μαιευτικής Γυναικολογικής Εταιρείας (2021) στην Ελλάδα εμφανίζονται ετησίως περί τα 696 περιστατικά διηθητικού καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και περίπου τα μισά έχουν δυσμενή κατάληξη. Είναι άλλωστε ενδεικτικό ότι σε χώρες με οργανωμένα προγράμματα πληθυσμιακού ελέγχου και εφαρμογή του Τεστ Παπανικολάου στο 70 – 90% του γυναικείου πληθυσμού, μειώθηκε κατά 85% το ποσοστό εμφάνισης και θνησιμότητας της νόσου, με τη συντριπτική πλειονότητά της να εμφανίζεται στις γυναίκες που αρνούνται εκ πεποιθήσεως την εξέταση.

Παρόλα αυτά 6 στις 10 γυναίκες σήμερα στη χώρα μας, σύμφωνα με τελευταία μελέτη, δεν προσέρχονται συστηματικά αλλά περιστασιακά, ώστε να υποβληθούν σε αυτήν την απλή και συγχρόνως τόσο σημαντική για την υγεία τους εξέταση (πλην των γυναικών σε μεγάλες πόλεις), παρά τις συστάσεις των ειδικών επιστημόνων, καθώς δεν υπάρχει Εθνικά Οργανωμένο Πρόγραμμα Προσυμπτωματικού Ελέγχου. Η πλειονότητα δεν κάνει την εξέταση είτε γιατί δεν γνωρίζει τι είναι και φοβάται, είτε επειδή ντρέπεται, είτε ακόμα επειδή λόγω της πανδημίας Covid-19 ατόνησε γενικότερα ο προληπτικός έλεγχος. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του ΕΟΠΥΥ όλες οι γυναίκες 21 -65 ετών πρέπει να υποβάλλονται συστηματικά στην κυτταρολογική εξέταση Τεστ Παπανικολάου.

Είναι γνωστό από τη διεθνή βιβλιογραφία ότι από τις 100 γυναίκες που ελέγχονται με ΠΑΠ τεστ οι 10 θα παρουσιάσουν παθολογικές αλλοιώσεις στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας, που οφείλονται σε μεγάλο ποσοστό στη δράση των ογκογόνων τύπων του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV).

Αναγνωρίζοντας με το ΠΑΠ τεστ τις προκαρκινικές αυτές βλάβες, η γυναίκα ακολουθεί θεραπεία που οδηγεί σε πλήρη ίαση. Όλες οι εξετάσεις πρόληψης (όπως πχ μαστογραφία, PSA) έχουν ως στόχο να αναγνωρίσουν σε αρχόμενα στάδια τον καρκίνο. Αυτό είναι μια σοβαρή διαφορά του ΠΑΠ τεστ και των άλλων εξετάσεων και εκεί έγκειται η μεγάλη αξία του και σημασία.

Καμία άλλη μέθοδος δεν παρέχει την απαραίτητη προστασία και ασφάλεια στη γυναίκα, εάν δεν συνυπάρχει με την κυτταρολογική εξέταση κατά Παπανικολάου. Άλλωστε, στις τελευταίες συστάσεις ειδικών επιστημόνων της χώρας (Ομάδα Εργασίας του Υπουργείου Υγείας για την έκδοση κατευθυντηρίων οδηγιών προσυμπτωματικού ελέγχου Καρκίνου Τραχήλου Μήτρας, Ελληνική Εταιρεία Μαιευτικής & Γυναικολογίας, Ελληνική Εταιρεία Κολποσκόπησης & Παθολογίας Τραχήλου και Ελληνική Εταιρία Κλινικής Κυτταρολογίας), με βάση τις Διεθνείς Κατευθυντήριες Οδηγίες και την ελληνική πραγματικότητα, προτείνονται:

1. γυναίκες 21 -29 ετών (εμβολιασμένες έναντι του HPV και μη) να ελέγχονται ανά 3ετία με κυτταρολογική εξέταση Τεστ Παπανικολάου.
2. γυναίκες 30 -65 ετών (εμβολιασμένες έναντι του HPV και μη) να ελέγχονται ανά 3ετία με συνδυασμό Τεστ Παπανικολάου και μοριακής εξέτασης HPV (Co-testing), προσφέροντας έτσι αυξημένη ευαισθησία στον εντοπισμό σοβαρών προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, η ανίχνευση και μόνον του ιού HPV με μοριακή εξέταση ως μοναδική δοκιμασία ελέγχου, θα δημιουργήσει αδικαιολόγητη ανησυχία και σύγχυση στον γυναικείο πληθυσμό, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα και με κίνδυνο να διαφύγουν περιπτώσεις διηθητικού καρκίνου του τραχήλου της μήτρας με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία.

Η χώρα διαθέτει ένα αξιόλογο δυναμικό Ιατρών Κυτταρολόγων με άριστη εκπαίδευση στη διάγνωση για την Πρόληψη του Καρκίνου Τραχήλου Μήτρας, γεγονός που αποδεικνύεται από τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης και θνησιμότητας της νόσου στην Ελλάδα, παρά την έλλειψη εθνικά οργανωμένου προγράμματος πληθυσμιακού ελέγχου.

Στόχος μας είναι η καθιέρωση καθολικού εθνικά οργανωμένου προσυμπτωματικού ελέγχου του γυναικείου πληθυσμού της χώρας με το Τεστ Παπανικολάου, η ασφάλεια, το χαμηλό κόστος και η αποτελεσματικότητα του οποίου είναι δεδομένα και αδιαμφισβήτητα.

Με τη σωστή οργάνωση σε 10 χρόνια θα μπορούμε να μειώσουμε κατά τουλάχιστον 70% την εμφάνιση περιστατικών Καρκίνου Τραχήλου Μήτρας και το αποτέλεσμα είναι πολλαπλασιαστικό. Μια γυναίκα που έχει ξεκινήσει στα 21 το Τεστ Παπανικολάου πολύ ευκολότερα θα κάνει αυτοεξέταση στο μαστό, θα υποβληθεί στα 40 της σε μαστογραφία και θα αποδεχθεί να κάνει κολονοσκόπηση στα 50. Γιατί από μικρή ηλικία έχει μπει στη λογική της πρόληψης.

Η αναγκαιότητα επομένως του προσυμπτωματικού ελέγχου των γυναικών για τον Καρκίνο Τραχήλου Μήτρας έχει ιδιαίτερη σημασία την εποχή αυτή της υγειονομικής και ποικιλώνυμης κρίσης που διέρχεται η ελληνική κοινωνία και όλος ο πλανήτης λόγω της πανδημίας Covid-19, ώστε να μην επηρεαστεί η διάθεση των γυναικών και η προσέλευσή τους για προληπτικό έλεγχο, επισημαίνοντας τον κίνδυνο έξαρσης των περιστατικών, καθώς ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας όχι μόνον δε σέβεται την κρίση, αλλά διαφοροποιείται ανάλογα με το κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο κάθε χώρας.

Έχει εκτιμηθεί ότι η εφαρμογή της πρωτογενούς πρόληψης με τον καθολικό εμβολιασμό έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), παράλληλα με την εφαρμογή δευτερογενούς πρόληψης μέσω Εθνικών Προγραμμάτων Προσυμπτωματικού Ελέγχου υψηλής κάλυψης του γυναικείου πληθυσμού (>70%) και την ενδεδειγμένη θεραπευτική αντιμετώπιση των παθολογικών καταστάσεων, θα οδηγήσουν στην εξάλειψη του
καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ως προβλήματος Δημόσιας Υγείας την επόμενη δεκαετία.

Μετά τιμής για το Δ.Σ.

Πρόεδρος ΝΑΣΙΟΥΤΖΙΚΗ ΜΑΡΙΑ

Η Γ. Γραμματέας ΜΑΡΓΑΡΗ ΝΙΚΗ

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ-ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΤΜ-ΑΝΤΙΚΑΡΚΙΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Οι μελέτες αποτελεσματικότητας που βασίζονται σε μητρώα πληθυσμού παρέχουν στοιχεία για τον πραγματικό αντίκτυπο του εμβολίου ενάντια στον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Δεδομένου του μακρού χρονικού διαστήματος μεταξύ της απόκτησης μιας «αιτιώδους συνάφειας» λοίμωξης HPV και συχνότητας εμφάνισης καρκίνου, οι αρχικές μελέτες της αποτελεσματικότητας του εμβολίου επικεντρώθηκαν στη μείωση που παρατηρήθηκε σε παραπλήσιους στόχους σε σύγκριση με τον καθοριστικό (τον τελικό) που είναι η μείωση εμφάνισης καρκίνου. Τέτοιοι ερευνητέοι στόχοι ήταν η εμφάνιση κονδυλωμάτων των γεννητικών οργάνων και οι προκαρκινικές βλάβες του τραχήλου της μήτρας(1). Τώρα, μελέτες από τη Δανία (2) και τη Σουηδία (3) τεκμηριώνουν την έντονη επίδραση που έχει ο εμβολιασμός HPV στη μείωση της συχνότητας εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας – μια κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες, ιδιαίτερα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Σε αυτό το τεύχος του Journal of National Cancer Institute (JNCI), οι Kjaer καισυν. (2) αναφορά αποτελεσμάτων από μια πανεθνική μελέτη κοόρτης στη Δανία που δείχνει ότι 12 χρόνια μετά την εφαρμογή του εμβολιασμού HPV, υπήρξε μείωση 86% στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μεταξύ των νεότερων εμβολιασμένων (ηλικίας 16 ετών και μικρότερης) και μείωση 68% μεταξύ της μεγαλύτερης ηλικίας εφήβων (ηλικίας 17-19 ετών) που εμβολιάστηκαν κατά του HPV. Αυτά τα ευρήματα συνάδουν με μια πρόσφατη σουηδική μελέτη (3) και προσφέρουν βασική απόδειξη ότι υπάρχει μεγάλη χρησιμότητα στον εμβολιασμό εφήβων κοριτσιών και νεαρών γυναικών (2). Ενώ η σουηδική μελέτη διαπίστωσε μείωση 62% στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις γυναίκες που εμβολιάστηκαν μεταξύ 20 και 30 ετών, η μελέτη στη Δανία παρατήρησε μια μη στατιστικά σημαντική αύξηση στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας μεταξύ των γυναικών που εμβολιάστηκαν μεταξύ 20 και 30 ετών σε σύγκριση με τις μη εμβολιασμένες γυναίκες.

Συλλογικά, οι 2 μελέτες επιβεβαιώνουν τα οφέλη του εμβολιασμού νεαρών γυναικών πριν από την αρχή της σεξουαλικής ζωής τους. Ωστόσο, ο αντίκτυπος του εμβολιασμού των γυναικών μετά από την αρχή της σεξουαλικής ζωής τους, στα τέλη της εφηβείας και στη δεκαετία του ’20 παραμένει αβέβαιος.

Συνοπτικά, στο εκδοτικό σχόλιο του περιοδικού, αναφέρουν ότι οι μελέτες που βασίστηκαν σε μητρώα από τη Σουηδία και τώρα τη Δανία παρέχουν την πολύτιμη εικόνα ότι ο εμβολιασμός HPV είναι αποτελεσματικός στη μείωση του πρώιμου καρκίνου του τραχήλου της μήτρας μεταξύ των κοριτσιών που εμβολιάστηκαν κατά την εφηβεία. Για τους μεθοδολογικούς λόγους (που περιγράφονται αναλυτικά στο εκδοτικό σχόλιο του περιοδικού JNCI), τα πρώιμα αποτελέσματα σχετικά με τον φαινομενικά περιορισμένο αντίκτυπο του εμβολιασμού όταν αυτός γίνεται μετά την εφηβεία πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή. Ο καθορισμός ενός λογικού ανώτατου ορίου ηλικίας για να είναι αποτελεσματικό εμβολιασμό κατά του HPV θα απαιτήσει εκτεταμένη παρακολούθηση για τις γυναίκες που εμβολιάστηκαν μετά την εφηβεία, την αξιολόγηση των χρονικών τάσεων στον HPV, την εμφάνιση προκαρκινικών βλαβών και καρκίνου τόσο σε εμβολιασμένες όσο και σε μη εμβολιασμένες γυναίκες για ενδείξεις δημιουργίας ανοσίας της αγέλης και πρόσθετα δεδομένα για τη φυσική ιστορία του HPV και την αποτελεσματικότητα του εμβολίου από περιβάλλοντα με τον μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.

Παραπομπές:

• Lancet 2019 Aug 10;394(10197):497-509.  doi: 10.1016/S0140-6736(19)30298-3. Epub 2019 Jun 26
  Population-level impact and herd effects following the introduction of human papillomavirus vaccination programmes: updated systematic review and meta-analysis
• N Engl J Med . 2020 Oct 1;383(14):1340-1348. doi: 10.1056/NEJMoa1917338
  HPV Vaccination and the Risk of Invasive Cervical Cancer
• JNCI: Journal of the National Cancer Institute, Volume 113, Issue 10, October 2021, Pages 1329–1335, https://doi.org/10.1093/jnci/djab080
  Real-World Effectiveness of Human Papillomavirus Vaccination Against Cervical Cancer

ΠΗΓΗ:
NCI: Journal of the National Cancer Institute, Volume 113, Issue 10, October 2021, Pages 1270–1271, https://doi.org/10.1093/jnci/djab081