Το πάγκρεας είναι ένας μεγάλος αδένας που εκτείνεται οριζόντια στο πίσω και άνω τμήμα της κοιλιάς, μπροστά από την σπονδυλική στήλη, πίσω και κάτω από το στομάχι και ανάμεσα στο δωδεκαδάκτυλο και το σπλήνα. Στην έσω πλευρά του δωδεκαδάκτυλου, που έχει σχήμα πετάλου, ακουμπά το παχύτερο τμήμα του παγκρέατος που ονομάζεται κεφαλή, μετά απ’ αυτή σε οριζόντια φορά εκτείνεται το κεντρικό τμήμα ή σώμα του παγκρέατος, μεταξύ κεφαλής και σώματος υπάρχει μία στενότερη περιοχή που ονομάζεται αυχένας, ενώ προς το σπλήνα, προς την περιφέρεια του οργάνου, υπάρχει η πολύ λεπτότερη σε διάμετρο ουρά του παγκρέατος.

Στο πάγκρεας παράγονται αφενός μεν τα παγκρεατικά ένζυμα ( που είναι απαραίτητα για την πέψη των τροφών) και αφετέρου δύο ορμόνες, η ινσουλίνη και η γλυκαγόνη, που είναι σημαντικές στη ρύθμιση του σακχάρου. Τα περισσότερα κύτταρα παράγουν το παγκρεατικό υγρό με τα ένζυμα του (1,5 λίτρο την ημέρα), το οποίο εκκενώνεται σε μικρούς πόρους που υπάρχουν κοντά τους, οι οποίοι με τη σειρά τους ενώνονται και σχηματίζουν τελικά δύο παγκρεατικούς πόρους, οι οποίοι στη συνέχεια αδειάζουν τα παγκρεατικό υγρό στο δωδεκαδάκτυλο, μαζί με το χοληδόχο πόρο (που μεταφέρει τη χολή), σ’ ένα κοινό άνοιγμα, στο φύμα του Vater. Από τα λιγότερα σε αριθμό κύτταρα που παράγουν την ινσουλίνη και τη γλυκαγόνη και τα οποία βρίσκονται διάσπαρτα στο πάγκρεας, τις ορμόνες που παράγουν τις παραλαμβάνουν τα αιμοφόρα αγγεία και τις μεταφέρουν σε όλο τον οργανισμό.

Ο καρκίνος του παγκρέατος είναι σχετικά σπάνιος. Αποτελεί περίπου το 3% του συνόλου των καρκίνων. Στην Ελλάδα υπολογίστηκε πως το 2018 εμφανίστηκαν 2.175 νέα περιστατικά και προκλήθηκαν 2.031 θάνατοι. Είναι συχνότερος στους άνδρες απ΄ ό,τι στις γυναίκες.Οι αιτίες της καρκινογένεσης στο πάγκρεας δεν είναι ακόμα γνωστές, αλλά έχουν αναγνωριστεί συγκεκριμένοι παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης του (παράγοντες κινδύνου). Αυτοί είναι:

Το κάπνισμα

Αποτελεί αποδεδειγμένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου. 3- 4 φορές πιο συχνά εμφανίζεται αυτός ο καρκίνος στους καπνιστές σε σχέση με τους μη καπνιστές. Υπολογίζεται πως το 25% των καρκίνων παγκρέατος σχετίζεται με το κάπνισμα

Η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών

Είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου, καθώς εκτιμάται ότι αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου κατά 2,5 φορές.

Ο δε συνδυασμός κατανάλωσης οινοπνεύματος και προϊόντων καπνού αυξάνει ακόμα πιο πολύ τον σχετικό κίνδυνο.

Ιατρικό ιστορικό

Υπάρχει πιο αυξημένος κίνδυνος όταν στο ατομικό ιστορικό υπάρχουν:

• επεμβάσεις αφαίρεσης τμήματος ή όλου του στομάχου πριν από χρόνια (κυρίως για καλοήθειες),
• χρόνιες παγκρεατίτιδες
• σακχαρώδης διαβήτης και
• προηγούμενες θεραπείες για κακοήθειες της κοιλιακής χώρας ( π.χ. ακτινοβολία για σεμίνωμα )

Η διατροφή και η παχυσαρκία

Η επίδραση της διατροφής δεν έχει τεκμηριωθεί πλήρως, φαίνεται, όμως, να υπάρχει μία συσχέτιση της εμφάνισης της νόσου με την τακτική κατανάλωση κόκκινου κρέατος, καπνιστών ή ψητών τροφών. Αντίθετα μια δίαιτα πλούσια σε φρούτα και λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες και βιταμίνες δρα προστατευτικά.

Η παχυσαρκία, όμως, θεωρείται πως είναι σημαντικός παράγοντας κινδύνου

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Χημικές ουσίες όπως το βενζόλιο ή το νικέλιο ( που σχετίζονται κυρίως με επαγγελματική δραστηριότητα) είναι αποδεδειγμένα καρκινογόνα και για το πάγκρεας.

Γενετικοί παράγοντες

Δεν είναι ασύνηθες (2-10% των περιπτώσεων) να παρατηρείται αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του παγκρέατος σε ορισμένες οικογένειες, εγείροντας  υπόνοια για ύπαρξη μη αναγνωρισμένης ακόμα γενετικής προδιάθεσης. Στο 90-95% των περιπτώσεων καρκίνου παγκρέατος, όμως, δεν υπάρχει τέτοιο ιστορικό, οι καρκίνοι ανήκουν στην κατηγορία των σποραδικών ( δηλ. οφείλονται σε αιτίες μη κληρονομικές)

Μία μορφή παγκρεατίτιδας (κληρονομικά μεταδιδόμενη) σχετίζεται με πολύ μεγάλο ποσοστό ( έως 40% σ’ όσους έχουν την μετάλλαξη) με την εμφάνιση καρκίνου του παγκρέατος.

Επίσης διάφορες σπάνιες κληρονομικές ασθένειες , όπως π.χ το σύνδρομο MEN-1 (MEN = πολλαπλή ενδοκρινική νεοπλασία), το σύνδρομο von Hippel-Lindau και το σύνδρομο Lynch (ή HNPCC = κληρονομικός μη-πολυποδιακός καρκίνος παχέος εντέρου), Σ’ αυτά τα σύνδρομα εμφανίζονται όγκοι και σε άλλα όργανα. Το σύνδρομο κληρονομούμενου καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών και το σύνδρομο Peutz-Jeghers σχετίζονται επίσης με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του παγκρέατος.Η πλειοψηφία των περιπτώσεων, ο καρκίνος του παγκρέατος ξεκινά από τα κύτταρα που σχηματίζουν τους πόρους που παροχετεύουν το παγκρεατικό υγρό. Πιο συχνός τύπος είναι τα αδενοκαρκινώματα, πολύ πιο σπάνια τα κυσταδενοκαρκινώματα. Σπάνια είναι επίσης τα καρκινώματα που ξεκινούν από τα κύτταρα που παράγουν τις ορμόνες (ενδοκρινικοί όγκοι)

Στην αρχή τα καρκινικά κύτταρα περιορίζονται στο πάγκρεας, στη συνέχεια με την αύξηση τους καταλαμβάνουν μεγαλύτερο χώρο και στη συνέχεια διηθούν τους γειτονικούς λεμφαδένες και τους γύρω ιστούς ( δωδεκαδάκτυλο, στομάχι, το παχ. Έντερο κ.α).

Τα στάδια του καρκίνου του παγκρέατος αναλυτικότερα είναι τα εξής:

• Στάδιο ΙΑ = ο όγκος είναι μικρότερος των 2 εκ.
• Στάδιο ΙΒ= Ο όγκος είναι μεγαλύτερος των 2, αλλά μικρότερος των 4 εκ.
• Στάδιο ΙΙΑ= Ο Όγκος είναι μεγαλύτερος των 4 εκ.
• Στάδιο ΙΙΒ= Ο όγκος έχει οποιοδήποτε μέγεθος, αλλά έχει διηθήσει 1-3 γειτονικούς λεμφαδένες
• Στάδιο ΙΙΙ= ό όγκος ανεξαρτήτου μεγέθους έχει δώσει μεταστάσεις σε περισσότερους από 4 γειτονικούς λεμφαδένες και έχει διηθήσει μεγάλα αγγεία της περιοχής
• Στάδιο ΙV= όγκος οποιοδήποτε μεγέθους που έχει δώσει απομακρυσμένες μεταστάσεις (π.χ. στο ήπαρ, στους πνεύμονες)

Αν ο καρκίνος εντοπίζεται στην κεφαλή του παγκρέατος, με την αύξηση του μεγέθους του μπορεί να μπλοκάρει τη ροή του παγκρεατικού υγρού και της χολής.

Το κυσταδενοκαρκίνωμα έχει μία πιο αργή ανάπτυξη και πιο καλή πορεία. Το ίδιο ευνοϊκότερη είναι και η εξέλιξη των ενδοκρινών όγκων.Τα καρκινώματα του παγκρέατος είναι στην αρχή ασυμπτωματικά ή προκαλούν ενοχλήσεις που συχνά εμφανίζουν οι άνθρωποι, όπως π.χ. ελαφρά δυσπεψία ή κοιλιακό άλγος που ο πάσχων το αποδίδει σε συνήθη κοιλιακή δυσφορία, πόνο στη μέση, που αποδίδεται σε οσφυαλγία. Σε προχωρημένο στάδιο εμφανίζεται εντονότερο άλγος στην  κοιλιά και την ράχη. Άλλα συμπτώματα είναι η ναυτία και έμετος, η απώλεια βάρους και αίσθημα πληρώσεως στο άνω μέρος της κοιλιάς.

Αν ο όγκος βρίσκεται στην κεφαλή μπορεί να αποφράξει τον χοληφόρο πόρο, με αποτέλεσμα να εμφανιστεί ίκτερος ( κίτρινη χρώση δέρματος και του λευκού των οφθαλμών, αποχρωματισμός κοπράνων και έντονα σκούρα ούρα).

Η εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη είναι επίσης ένα σύμπτωμα που μπορεί να συνοδεύει τον καρκίνο του παγκρέατος.Ο καρκίνος του παγκρέατος μπορεί να είναι τυχαίο εύρημα στο πλαίσιο εξέτασης που πραγματοποιείται για άλλο σκοπό.

Όταν υπάρχουν ύποπτα συμπτώματα και κλινικά σημεία για  καρκίνο του παγκρέατος, μία σειρά διαγνωστικών εξετάσεων είναι χρήσιμες για τη διάγνωση, αλλά και τον εντοπισμό της περιοχής του παγκρέατος που αναπτύσσεται ο όγκος καθώς για να διαπιστωθεί η επέκταση του και η δυνατότητα χειρουργικής θεραπείας.

Εκτός από την κλινική εξέταση από τον γιατρό, πραγματοποιείται ένας συνδυασμός εξετάσεων, όπως:

Γενικές εξετάσεις αίματος και ούρων:

Γενικές εξετάσεις για καλύτερη εικόνα της γενικής κατάστασης του πάσχοντα και τη λειτουργική ικανότητα του παγκρέατος.

Έλεγχος για καρκινικούς δείκτες

Ο προσδιορισμός των καρκινικών δεικτών δίνει πληροφορίες για το είδος του καρκίνου.

Οι καρκίνοι από τα κύτταρα των πόρων αυξάνουν κυρίως τους δείκτες CA 19-9 (CA = καρκινικό αντιγόνο) και CEA (καρκινοεμβρυϊκό αντιγόνο) .

Οι καρκινικοί δείκτες δεν αποτελούν απόδειξη ύπαρξης καρκίνου του παγκρέατος, γιατί μπορεί να μην είναι καθόλου αυξημένοι ή να είναι αυξημένοι εξαιτίας καλοήθων παθήσεων ( π.χ. κίρρωση ήπατος, παγκρεατίτιδα). Τέλος να επισημανθεί ότι οι δείκτες αυξάνονται όταν η νόσος βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Ως εκ τούτων οι καρκινικοί δείκτες δεν είναι σημαντικοί στη διάγνωση, αλλά είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι για την παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου κατά τη θεραπεία ή μετά από αυτήν.

Οι ενδοκρινείς όγκοι του παγκρέατος ( από τα κύτταρα με ενδοκρινική λειτουργία) αυξάνουν τις τιμές της  ινσουλίνης,  της χρωμογρανίνης Α,  της γλυκαγόνης, της γαστρίνης, του VIP (αγγειοενεργό εντερικό πολυπεπτίδιο) και του ΡΡ (παγκρεατικό πολυπεπτίδιο).

Υπερηχογράφημα

Με το υπερηχογράφημα κοιλίας μπορεί συχνά να διαπιστωθεί η ύπαρξη και η θέση μίας μάζας στο πάγκρεας, αν αυτή είναι συμπαγείς ή έχει υγρό (κύστη),  αν ο όγκος έχει επεκταθεί στους γειτονικούς λεμφαδένες ή έχει διήθησει γειτονικού ιστούς. Τέλος αν υπάρχουν μεταστάσεις σε άλλα όργανα της κοιλιάς.

Η δυνατότητα ανίχνευσης όγκων μικρότερων του 1 εκ, είναι δύσκολη, λαμβανομένου υπόψη ότι το πάγκρεας βρίσκεται σε σχετικά δυσπρόσιτη περιοχή, στο πίσω μέρος της κοιλιάς.

Ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα

Είναι υπερηχογράφημα που γίνεται με τη βοήθεια ενδοσκοπίου το οποίο προωθείται στο στομάχι και το δωδεκαδάκτυλο. Πλεονεκτεί σε σχέση με το κλασικό υπερηχογραφήμα λόγω της πολύ μικρότερης απόστασης μεταξύ κεφαλής υπερήχων και παγκρέατος, γεγονός που επιτρέπει την ανίχνευση μικρών όγκων, αλλά και τη δυνατότητα παρακέντησης τους.

Αξονική τομογραφία κοιλίας

Σ΄ αυτήν απεικονίζονται το μέγεθος και η θέση του όγκου καθώς και η ύπαρξη τυχόν μεταστάσεων σε όργανα της κοιλιακής χώρας. Η εξέταση γίνεται με τη βοήθεια σκιαγραφικού. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί με την καθοδήγηση του αξονικού τομογράφου να γίνει παρακέντηση του όγκου.

Μαγνητική τομογραφία

Εξέταση που συμπληρώνει τα ευρήματα από το υπερηχογράφημα, ιδιαίτερα όταν αυτά δεν είναι ευκρινή. Επίσης μπορεί με ειδική τεχνική να απεικονίσει τον παγκρεατικό πόρο και να δείξει τη σχέση των μεγάλων αγγείων της περιοχής με τον όγκο (γεγονός που επιτρέπει την αξιολόγηση της χειρουργικής θεραπείας)..

Η ενδοσκοπική παλίνδρομος χολαγγειο- παγκρεατογραφία (ERCP)

Με την βοήθεια του γαστροσκοπίου εντοπίζεται το στόμιο όπου εκβάλει ο παγκρεατικός πόρος στο δωδεκαδάκτυλο, καθετηριάζεται και χορηγείται σκιαγραφική ουσία, ενώ παράλληλα γίνονται λήψεις ακτινογραφιών. Με αυτή τη μέθοδο μπορεί να εντοπιστούν ανωμαλίες στην παρυφή των πόρων του παγκρέατος ή στένωση που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της διάβρωσης τους από τον όγκο

Τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET) και PET-CT

Μετά τη χορήγηση ραδιοσημασμένης γλυκόζης, με την PET  ελέγχεται η ένταση του μεταβολισμού των κυττάρων που είναι υψηλότερη σε κακοήθειες (πρωτοπαθείς όγκους ή μεταστάσεις). Μπορεί να διακρίνει καλοήθεις από κακοήθεις όγκους παγκρέατος και να ανιχνεύσει μεταστάσεις που δεν ήταν φανερές με τις άλλες διαθέσιμες μεθόδους ελέγχου. Η εξέταση σε συνδυασμό με αξονική τομογραφία δίνει καλύτερη εικόνα των οργάνων και των τυχόν βλαβών που υπάρχουν σ’ αυτά.

Με την ίδια τεχνική μπορεί να τοποθετηθεί ένα stent αν ο πόρος του παγκρέατος και του χοληδόχου πόρου έχουν αποφραχθεί.

Σπινθηρογράφημα με σεσημασμένη οκτρεοτίδη (octreoscan)

Για την ανακάλυψη ενδοκρινών όγκων του παγκρέατος. Τα κύτταρα αυτών των όγκων δεσμεύουν επιλεκτικά το ραδιοσημασμένο αντίσωμα οκτρεοτίδη και έτσι με τη χορήγηση και το σπινθηρογράφημα αναδεικνύεται η ύπαρξη έντονης συσσώρευσης αυτού του αντισώματος στην περιοχή του παγκρέατος που αναπτύσσεται ο όγκος.

Βιοψία

Είτε με τη βοήθεια της αξονικής τομογραφίας, είτε ενδοσκοπικά λαμβάνονται τμήματα από τον όγκο και μελετώνται είτε κυτταρολογικά, είτε ιστολογικά, ανάλογα με το εύρος της βελόνας που χρησιμοποιήθηκε για να ληφθεί το υλικό από τον όγκο. Μερικές φορές δεν είναι δυνατή η λήψη βιοψίας, οπότε έχει ένδειξη κάποιας μορφής χειρουργική παρέμβαση.

Ερευνητική λαπαροσκόπηση

Μορφή χειρουργικής διερεύνησης, με μικρότερη επιβάρυνση του ασθενούς. Με τη βοήθεια ειδικών καθετήρων και ενδοσκοπίου ( λαπαροσκόπιο) ελέγχεται το εσωτερικό της κοιλίας και το κατά πόσο είναι εφικτή η χειρουργική εξαίρεση του όγκου.

Συμπληρωματικές εξετάσεις

Για την καλύτερη εικόνα της κατάστασης ενός ασθενούς χρησιμοποιούνται η ακτινογραφία θώρακος ( ή η αξονική θώρακος) και το σπινθηρογράφημα οστών,Ανάλογα με το στάδιο της νόσου, δηλ αν ο όγκος είναι μικρός, αν διηθεί λίγους γειτονικούς λεμφαδένες ή πολλούς, αν έχει διηθήσει γειτονικά όργανα ή αν έχει δώσει απομακρυσμένες μεταστάσεις.

Σε περιπτώσεις που ο όγκος είναι περιορισμένος στο πάγκρεας η πιο βασική μέθοδος αντιμετώπισης του είναι η χειρουργική.

Αυτή μπορεί να αφορά είτε την αφαίρεση μέρους του παγκρέατος με συναφαίρεση γειτονικών οργάνων. Και αυτό συμβαίνει ανάλογα με την θέση του όγκου. Σε όγκους κεφαλής του παγκρέατος γίνεται η επέμβαση Whipple, κατά την οποία συναφαιρούνται η κεφαλή του παγκρέατος, η χοληδόχος κύστη, ο χοληδόχος πόρος και μέρος του στομάχου. Σε ποιο εκτεταμένη κεντρική θέση αφαιρείται όλο το πάγκρεας μαζί με λεμφαδένες, μέρος στομάχου, λεπτού εντέρου, χοληδόχου κύστεως και πόρου καθώς και ο σπλήνας. Μικρότερης έκτασης είναι η επέμβαση σε όγκους της ουράς του παγκρέατος οπότε μπορεί να αφαιρεθεί μόνο αυτή και ο σπλήνας ( αν είναι διηθημένος)

Σε κάθε περίπτωση ένα βασικό θέμα είναι αν η νόσος είναι χειρουργήσιμη, καθώς τυχόν μεγάλη επέκταση της και διήθηση των μεγάλων αγγείων της περιοχής την καθιστούν πρακτικά ανεγχείρητη, ανεξάρτητα της μη ύπαρξης μεταστάσεων.

Σε ανεγχείρητες περιπτώσεις , αλλά και συμπληρωματικά της εγχείρησης μπορεί να χορηγηθεί ακτινοθεραπεία και χημειοθεραπεία.

Η τελευταία αποτελεί τη θεραπεία εκλογής σε ύπαρξη μεταστάσεων  Τα τελευταία χρόνια έχουν εφαρμοστεί νέες στοχευμένες θεραπείες με αναστολείς της τυροσινικής κινάσης που φαίνεται να βελτιώνουν τα θεραπευτικά αποτελέσματα .

Η χειρουργική θεραπεία μπορεί να έχει ένδειξη και για την αντιμετώπιση επιπλοκών που προκαλεί ο καρκίνος του παγκρέατος, όπως την εξάλειψη του ικτέρου που προκαλείται από το μπλοκάρισμα της ροής της χολής προς το 12καδάκτυλο ή την άρση της παρεμπόδισης διόδου των τροφών λόγω παρακώλησης της προώθησης τους από τον όγκο ( αυτό επιτυγχάνεται με  αναστόμωση στομάχου με λεπτό έντερο). Η ανακούφιση από τον ίκτερο γίνεται συνήθως με λιγότερο επεμβατική μέθοδο, δηλ . την τοποθέτηση stent ενδοσκοπικά.

Τέλος να σημειωθεί πως η αντιμετώπιση του πόνου είναι ένα σημαντικό στοιχείο στην παρηγορική φροντίδα των ασθενών.Όπως αναφέρθηκε είναι σπανιότεροι και προέρχονται από τα κύτταρα εκείνα που παράγουν ορμόνες και τα οποία βρίσκονται σε μικρές νησίδες όμοιων κυττάρων διάσπαρτες στο πάγκρεας. Γνωστές είναι αυτές οι αθροίσεις (νησίδες) κυττάρων και με το όνομα νησίδια του Langerhans.

Οι όγκοι που προέρχονται απ’ αυτά τα κύτταρα ονομάζονται Νευροενδοκρινείς όγκοι, οι οποίοι μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις (κακοήθεις ενδοκρινικοί όγκοι παγκρέατος).

Μπορεί να προκαλούν ή να μην προκαλούν συμπτώματα, ανάλογα αν είναι λειτουργικοί, δηλ. αν τα κύτταρα τους παράγουν μεγάλες ποσότητες ορμονών, ή μη λειτουργικοί, οπότε τυχόν συμπτώματα των ασθενών θα προκύψουν από το μεγάλωμα του μεγέθους του όγκου. Οι περισσότεροι ενδοκρινικοί όγκοι είναι λειτουργικοί, και οι  περισσότεροι μη λειτουργικοί είναι κακοήθεις.

Με βάση τις ορμόνες που παράγουν τα ενδοκρινικά κύτταρα του παγκρέατος διαμορφώνονται οι εξής τύποι λειτουργικών ενδοκρινικών όγκων:

Γαστρίνωμα: συνήθως πρόκειται για κακοήθη όγκο που προέρχεται από κύτταρα που παράγουν την γαστρίνη, μία ορμόνη που δρα στο στομάχι για να διευκολύνει την πέψη. Η αύξηση της ορμόνης και η συνεπακόλουθη αύξηση της γαστρικής οξύτητας προκαλούν την εμφάνιση ελκών στο στομάχι και διαρροιών ( σύνδρομο Zollinger Ellison).

Ινσουλίνωμα: πρόκειται για καλοήθη όγκο αργά αναπτυσσόμενο από τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη. Η υπερέκκριση της δημιουργεί υπογλυκαιμία με όλα τα συνεπακόλουθα συμπτώματα.

Γλουκαγόνωμα: συνήθως κακοήθης όγκος από κύτταρα που εκκρίνουν γλουκαγόνο, ορμόνη που οδηγεί στην αύξηση της γλυκόζης του αίματος. Ξηρότητα δέρματος, ερυθήματα δερματικά, διάρροιες, θρομβώσεις αποτελούν μέρος των συμπτωμάτων που προκαλούν αυτοί οι όγκοι.

Υπάρχουν και κάποιοι πολύ πιο σπάνιοι όγκοι, όπως: τα νεοπλάσματα που εκκρίνουν αγγειοδραστικό εντερικό πολυπεπτίδιο ( Vipώματα), και τα οποία προκαλούν διάρροιες με απώλεια ηλεκτρολυτών, – τα σωματοστινώματα, που εκκρίνουν σωματοστατίνη, μία ορμόνη που ρυθμίζει μία σειρά άλλων ορμονών, και η υπερβολική έκκριση της προκαλεί σακχαρώδη διαήτη, δυσανεξία στο λίπος, χολολιθίαση, – και η υπερέκκριση από κύτταρα αδενιοκορτικοτρόπου ορμόνης που προκαλεί σύνδρομο Cushing.

Για τη διάγνωση των νευροενδοκρινών όγκων στις χρήσιμες εξετάσεις περιλαμβάνονται: η εξέταση για χρωμογρανίνη , το σπινθηρογράφημα με οκτεοτρίδη, οι απεικονιστικές εξετάσεις (όπως αξονική και μαγνητική τομογραφία, η αγγειογραφία), το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα, η ενδοσκοπική ανάστροφη χολλάγειο-παγκρεατογραφία.

Η βιοψία είτε με ειδικές βελόνες ή με ανοικτή επέμβαση προσφέρει επίσης τη διάγνωση σε ασαφείς καταστάσεις.

ΟΙ μεταβολικές διαταραχές που προκαλούν ( π.χ. υπεργλυκαιμία ή υπογλυκαιμία, ηλεκτρολυτικές διαταραχές, η μέτρηση της οξύτητας γαστρικού υγρού) διαπιστώνονται με τις ανάλογες εργαστηριακές εξετάσεις.

Μία σειρά από εξειδικευμένα τεστ μπορούν να μετρήσουν τις ορμόνες και είναι χρήσιμά στη διάγνωση.

Η βασική θεραπευτική αντιμετώπιση είναι η χειρουργική που μπορεί να αφορά την εκπυρήνηση του όγκου , την αφαίρεση όλου ή μέρους του παγκρέατος μαζί με τους γύρω λεμφαδένες και ιστούς, την αφαίρεση μέρους του στομάχου ή βαγοτομή ( κόψιμο των νεύρων για μείωση της οξύτητας του στομάχου). Άλλες επεμβατικές μέθοδοι είναι η εξάλειψη του όγκου με κρυοπηξία ή με ραδιοσυχνότητες.

Το γαστρίνωμα μπορεί να αντιμετωπιστεί με χορήγηση αντιόξινων φαρμάκων ή κόψιμο των νεύρων που συμβάλλουν στην έκκριση οξέος στο στομάχι ή και αφαίρεση όλου του στομάχου. Η αφαίρεση του όγκου ή των όγκων στο πάγκρεας επιτυγχάνεται με μερική ή ολική παγκρεατεκτομή. Σε ηπατικές μεταστάσεις μπορεί να έχει ένδειξη η χειρουργική αφαίρεση της ή η καταστροφή της με ψύξη ή με ραδιοκύματα.

Η χημειοθεραπεία και η ορμονοθεραπεία αποτελούν επιλογές σε απομακρυσμένες μη χειρουργήσιμες μεταστάσεις.

Στο ινσουλίνωμα γίνεται χειρουργική αφαίρεση μέρους ή όλου του παγκρέατος ( με συνοδές εκτομές γειτονικών οργάνων). Η χημειοθεραπεία έχει ένδειξη σε ανεγχείρητες περιπτώσεις ή σε μεταστάσεις απομακρυσμένες

Και για το γλουκαγώνομα η χειρουργική αφαίρεση μέρους ή όλου του παγκρέατος είναι η θεραπεία εκλογής. Σε αδυναμία χορηγείται χημειοθεραπεία και ορμονοθεραπεία.

Τα ίδια ισχύουν και για τα σπάνιο vipώματα και σωματοστινώματα.

Σε μικρή ηπατική μετάσταση μπορεί να χρησιμοποιηθεί γενικά η κρυοπηξία ή καταστροφή της μετάστασης με ραδιοκύματα και ο χήμειοεμβολισμός.

Πίσω στην Εγκυκλοπαίδεια Καρκίνου